Cases

Het klimaat verandert en Limburg krijgt te maken met extremer weer, waarbij de gevolgen voor de maatschappij erg groot kunnen zijn. Bij de wateroverlast in 2021 werd pijnlijk duidelijk dat we de grens bereiken van wat ons water- en bodemsysteem aan kan. Door klimaatverandering nemen de problemen rond droogte, hitte, waterveiligheid en de kwaliteit van water en bodem alleen maar toe. Daarom hebben Provincie Limburg en Waterschap Limburg samen de Onderlegger Water en Bodem ontwikkeld.

De onderlegger is geen nieuw beleid, maar een hulpmiddel dat bestaande processen versterkt. Belangrijk uitgangspunt is: water en bodem sturend. Dit houdt in dat ruimtelijke keuzes in een vroeg stadium afgestemd moeten worden op wat het water- en bodemsysteem wel en niet aankan.

Een hulpmiddel bij ruimtelijke plannen
De onderlegger is een praktische verzameling kaarten en beschrijvingen die gemeenten, initiatiefnemers en ontwikkelaars helpt bij het maken van plannen voor de leefomgeving. Het bevat:

• uitleg over verschillende landschappen en hoe water en bodem daarin functioneren,
• actuele kaarten per thema, zoals waterveiligheid, droogte, hitte, bodem en waterkwaliteit,
• inzicht in effecten op bebouwd gebied, landbouw en natuur,
• concrete voorbeelden van maatregelen die in bepaalde gebieden toepasbaar zijn.

Vanaf medio oktober zijn de kaarten digitaal beschikbaar via de Atlas Limburg. Ze zijn gebaseerd op de best beschikbare kennis en worden regelmatig bijgewerkt. Zo biedt de onderlegger betrouwbare informatie die kan dienen als basis voor beleid en plannen (bijvoorbeeld de Provinciale Omgevingsvisie of het Waterbeheerprogramma).

Water en bodem als uitgangspunt
Provincie en Waterschap Limburg vinden het belangrijk dat water en bodem veel meer als vertrekpunt worden genomen bij het gebruik van de schaarse ruimte in ons land.
Josette Van Wersch, bestuurder van Waterschap Limburg: “Het is belangrijk dat waterbelangen vanaf het begin worden meegenomen. Met de onderlegger maken we risico’s en kansen zichtbaar. Zo kunnen plannen worden ingericht waarbij waterveiligheid, waterkwaliteit en klimaatbestendigheid vanzelfsprekend onderdeel zijn van onze leefomgeving.”
Ook Michael Theuns, gedeputeerde van de Provincie Limburg, onderstreept dit: “Voor de provincie gaat het breder dan water alleen. Wij moeten zorgen voor toekomstbestendige keuzes voor wonen, landbouw, natuur en infrastructuur. De onderlegger helpt ons en gemeenten om in die keuzes rekening te houden met de gevolgen van klimaatverandering op de lange termijn.”

Samen werken aan een duurzame leefomgeving
De ontwikkeling van de onderlegger laat zien hoe Provincie en Waterschap Limburg samenwerken. Door hun kennis en perspectieven te bundelen, ontstaat een krachtig hulpmiddel dat gemeenten, overheden en initiatiefnemers ondersteunt bij het maken van betere keuzes. Dit zorgt niet alleen voor een soepelere samenwerking tussen overheden, maar ook voor een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving voor alle inwoners van Limburg. Meer achtergrondinformatie over de Onderlegger Water en Bodem vindt u via deze link.

Van  maandag 26 mei tot en met maandag 7 juli 2025 ligt het Ontwerp Provinciale Omgevingsvisie Limburg en het planMER met bijbehorende Passende beoordeling ter inzage. Gedurende deze periode bestaat voor eenieder de gelegenheid om daarover zienswijzen kenbaar te maken.  

Provinciale Omgevingsvisie Limburg
De Provinciale Omgevingsvisie Limburg is het strategisch plan voor de fysieke leefomgeving in Limburg. Het is de opvolger van de huidige Omgevingsvisie Limburg. In de Omgevingsvisie staan de ambities, doelen en kaders voor de lange termijn (2025-2050) van de Provincie Limburg. Het document biedt een integrale leidraad voor de inrichting, het beheer en het gebruik van de schaarse ruimte in de provincie Limburg. Daarbij kijkt de Omgevingsvisie naar de leefomgeving in de brede zin. Dus niet alleen naar traditionele ruimtelijke onderwerpen, maar ook naar thema’s zoals gezondheid, leefbaarheid, milieu en veiligheid. Op grond van artikel 3.2 van de Omgevingswet moet elke provincie een Omgevingsvisie hebben. 

PlanMER (milieueffectrapport) met bijbehorende Passende beoordeling
Om bij de voorbereiding van de beleidskeuzes van de Ontwerp Provinciale Omgevingsvisie Limburg het milieubelang volwaardig mee te laten wegen, is een planMER opgesteld met bijbehorende Passende beoordeling. Het planMER brengt op strategisch niveau in beeld wat de effecten zijn van een plan, zoals een Omgevingsvisie, en de daarin gemaakte langetermijnkeuzes op de leefomgeving. De uitkomsten van het planMER zijn betrokken bij het opstellen van de Ontwerp Provinciale Omgevingsvisie Limburg. 

Meer informatie
Voor alle informatie over deze terinzaggelegging en de bijbehorende documenten, zie: Omgevingsvisie 2025 Aanscherping – Provincie Limburg

30 oktober jl. zijn drie subsidieregelingen, bedoeld voor initiatieven op het gebied van leefbaarheid, opengesteld: één voor kleinschalige (inwoners)initiatieven, één voor initiatieven van verengingen, stichtingen en coöperaties en één voor gebiedsgerichte publieke initiatieven. Hiermee start de Limburgse Leefbaarheidsaanpak. Projecten, zoals het aanleggen van een speelveld, moestuin of het bouwen van een buurtkeuken komen in aanmerking voor deze subsidie, maar ook de kookworkshop die gegeven wordt in de buurtkeuken.

Michael Theuns, gedeputeerde Provincie Limburg: “Met deze regelingen willen we zo veel mogelijk mensen stimuleren met initiatieven te komen die bijdragen aan de leefbaarheid in hun straat of buurt. Want het zijn juist de inwoners die weten waar behoefte aan is en niet de overheden. Laten we samen zorgen dat de leefbaarheid in onze Limburgse steden en dorpen in stand blijft en zelfs verbetert.”

De subsidieregelingen

Kleinschalige (inwoners)initiatieven
Met deze regeling wordt mogelijk gemaakt dat (een aantal) burgers, eigenaarschap nemen voor de leefbaarheid in hun straat of buurt. Een van de uitgangspunten van de Leefbaarheidsaanpak is immers dat de burger zelf het beste weet waar behoefte aan is in zijn of haar buurt. Hierbij kan gedacht worden aan inzaaien met bloemen, meubilair in publieke ruimtes en sport- en spelelementen, waarbij het subsidiebedrag tussen de €2.500 en €5.000 ligt.

Initiatieven verenigingen, stichtingen en corporaties
Leefbaarheid kan niet zonder sociale interactie. In steden en dorpen zijn vaak meerdere verenigingen, stichtingen en coöperaties actief, die sterk bijdragen aan het organiseren, behouden en versterken van het sociaal weefsel. Zij hebben een thuisbasis in gemeenschapsvoorzieningen en ontmoetingsplekken. Denk aan initiatieven, zoals een gemeenschapstuin, het inrichten van een repaircafé of kookworkshops voor gezinnen in geldzorgen. Het subsidiebedrag bedraagt tussen de € 5.000 – € 120.000,-.

Gebiedsgerichte publieke initiatieven
Met deze gebiedsgerichte aanpak wordt ingezet op de verbetering van de leefbaarheid in dorpen en steden. Dan gaat het om meerdere initiatieven met een langere doorlooptijd. Gemeenten, corporaties en maatschappelijke organisaties zijn op dit schaalniveau het beste bekend met de leefbaarheidsbehoefte van het betreffend gebied. Bij deze initiatieven is de gemeente de contractpartner die een Leefbaarheidsakkoord met de Provincie sluit. Denk hierbij aan het opwaarderen van de publieke ruimte of het klimaatbestendig maken van straten en pleinen. Hierbij is per gemeente maximaal €1.000.000 beschikbaar, vanuit een maximaal budget van €20.000.000.

Meer informatie
Meer informatie over deze subsidieregelingen is te vinden via Limburgse Leefbaarheidsaanpak(verwijst naar een andere website)(opent externe website).

Elke Limburger telt
Leefbaarheid is een centraal thema in het coalitieakkoord ‘Elke Limburger telt’. Het is belangrijk dat we als overheid midden in de samenleving staan en per gebied bekijken wat nodig is om de leefbaarheid in stand te houden en zelfs te verbeteren.

In juni 2018 is de Analyse intensieve veehouderij in Peel en Maas gepubliceerd. “De analyse is een hulpmiddel om ons beleid toekomstbestendig te maken en een voorbereiding op de Omgevingswet”, vertelt Martijn Vervaet, Adviseur Omgevingsontwikkeling van gemeente Peel en Maas.

Op verzoek van de gemeenteraad is de gemeente bezig met het Proces herijking en monitoring beleid intensieve veehouderij. “Met dit proces evalueren we in 3 fasen het huidige beleid, dat stamt uit 2011. De eerste fase was een kennisverdieping met de gemeenteraad. In fase 2 hebben we de bestaande situatie van de intensieve veehouderij geïnventariseerd. Daarvan is de analyse het eindresultaat. In de derde fase gaan we kijken naar doelen en instrumenten.”

Met eigen mensen

“Normaal gesproken huur je een extern adviesbureau in om een analyse op te stellen. Maar wij hebben het met eigen mensen gedaan en het zelf gepresenteerd aan de raad. Hierdoor is er bij iedereen veel meer inzicht ontstaan. Voorheen zagen we alleen een puzzelstukje, nu zien we de hele puzzel. Het rapport laat zien dat iemand een radertje is in een geheel. En wat het effect is op de omgeving wanneer op 1 plek iets gebeurt. Het is een goed hulpmiddel om intern en met ondernemers gesprekken te voeren, bijvoorbeeld over waar schaalvergroting mogelijk is.”

Voorbereiden op Omgevingswet

“Met dit proces bereiden we ons ook voor op de Omgevingswet. We hebben bijvoorbeeld veel tijd en energie gestoken in het ontsluiten en analyseren van data, wat straks alleen maar belangrijker wordt. We ervaren nu hoe data een hulpmiddel kunnen zijn in het evalueren van beleid en het maken van nieuw beleid.”

Toekomstbestendig

“Dit proces moet ook de vraag beantwoorden of ons beleid op het gebied van intensieve veehouderij toekomstbestendig is. Ik verwacht dat monitoring nog meer onderdeel gaat uitmaken van beleidvorming en dat het een continu proces wordt van evalueren en bijschaven. De uitdaging is om dit gezamenlijk te doen. Om aan de keukentafels te praten met ondernemers en te vragen wat hun doelen zijn. Om als volwaardige partners op te treden, op basis van vertrouwen. Ik verwacht dat we als gemeente meer pro-actief worden en ondernemers helpen bij het maken van keuzes.”

De volledige Analyse intensieve veehouderij in Peel en Maas is te downloaden via peelenmaas.nl.